Ukrayna ile IMF arasında devam eden kredi görüşmeleri, ekonomide ve vergi sisteminde hayata geçirilmesi hiç de kolay olmayan yapısal değişiklikler öngörüyor.
Bir yanda IMF’nin ‘acı reçetesi’nin doğuracağı memniyetsizlik, diğer yanda kayıt dışı ekomomi ile mücadele zorunluluğu ülke yönetimini kara kara düşündürüyor.
Ukrayna’nın IMF’den almak istediği kredinin akibeti henüz belli değilken, kredi şartları ülke kamuoyunu şimdiden fazlası ile meşgul ediyor.
İşte IMF’nin beklentileri ve Ukrayna’nın önündeki acı reçete:
Emeklilik yaşı:
IMF’nin öncelikli şartlarından biri olan emeklilik yaşının yükseltilmesi, yerine getirilmesi en zor şartlar arasında yer alıyor. Hükümete yakın kaynakların ’emeklilik yaşının yükseltilmesinin şimdilik sözkonusu olmadığını’ ilan etmesi, Ukrayna’nın IMF’den almak istediği kredi miktarının düşmesi riskini beraberinde getiriyor.
Kayıt dışı maaşlar
Ukrayna’nın en büyük sorunlarından biri olan kayıt dışı ekonominin kontrol altına alınması IMF’nin olmazsa olmazları arasında yer alıyor.
Kayıt dışı ekonomide en büyük paya sahip olan ‘zarfta verilen’ maaşlar ise hükümetin bir numaralı hedefi. Vergi müfettişlerinin kişilerin harcamaları ile gelirleri arasındaki farka bakarak inceleme yapabilecekleri bildiriliyor.
Bütçe açığını kapatılması
IMF’nin öncelikli şartları arasında olan ‘bütçe açığının kapatılması’, bir yandan hazine gelirlerinin vergi yoluyla arttırılması, kayıt dışı ile etkin mücadele ve kamu giderlerinin azaltılması (sosyal destek programları vb) anlamına geliyor.
Tarım arazilerinin satışı
Tarım arazilerinin satışı konusu IMF’nin beklentileri arasında bulunuyor. Satış yasağının kaldırılmasının hazineye kaynak anlamına geleceği ifade edilse de bu doğrultuda oluşmuş net bir siyasi irade ve yasal alt yapı bulunmuyor.
Kehribar üretiminden vergi alınması
Dünyada kehribar taşının en fazla çıktığı ülkelerden biri olan Ukrayna’nın, taşın çıkartılmasından vergi alması gerekliliği sıklıkla gündeme geliyor.
Özelleştirmeye hız verilmesi
IMF’nin beklentilerinden biri olan kamu kurumlarının satışı konusunda şimdiye kadar atılan adımlar yeterli görülmüyor. Özelleştirmeden elde edilecek gelirin bütçe açığının azaltılmasına olumlu etki yapacağı savunuluyor.
Gümrüklerde reform
IMF’nin olmazsa olmazlarından biri de gümrüklerde köklü reform yapılması. Gümrük gelirlerinin arttırılması ve kaçakçılıkla mücadele öncelikli hedefler.
Tarifelerin arttırılması
IMF’in beklentilerinden en ‘zor olanı’ halkın kullandığı elektrik, su ve gaz fiyatlarının arttırılması. Bu yönde atılacak adımların olası siyasi sonuçları, ekonomi yönetimini kara kara düşündürüyor.
Bütün bu şartların yerine getirilmesi halinde IMF’nin serbest bırakmayı tahhüt ettiği kredi dilimi ise şimdilik 1, 7 milyar dolar.
F.Serkan BAĞ
