Küresel ekonomik krizden en fazla etkilenen ülkelerden biri olan Ukrayna hızlı bir toparlanma sürecinden geçiyor.
Krizde ekonomisi %15, sanayi üretim %21 daralan Ukrayna, bugün bir çok sektörde 2008’deki üretim verilerine yaklaşmış durumda.
Yabancı yatırımcıyı ülkesine çekmeye çalışan Ukrayna, yeni yasal düzenlemeler ve hayata geçirdiği reformlarla ülkenin yatırım iklimini iyileştirmeyi amaçlıyor.
Peki bu düzenlemeler yabancı yatırımcıya nasıl yansıyor? Ülkenin bel kemiği imalat sektöründe son durum ne? Üretici 2013’den ne bekliyor?
Bu soruların yanıtını 2003 yılından beri imalat sektöründe faaliyet gösteren Rasbek’in Genel Müdürü ve aynı zamanda Türk Ukrayna Sanayiciler ve İşadamları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Rasim Bekmezci’ye sorduk.
İyi günler Rasim bey, Ukrayna’da imalat sektöründe faaliyet gösteren Türk işadamlarından birisiniz. Yatırımlarınız hangi alanda?
Ukrayna’daki başlıca yatırımımız imalat alanında. Üç yıl önce kurduğumuz fabrikamızda plastik boru ve ek parçaları imalatı yapıyoruz. Tamaman Türk sermayeli tesisimizdeki üretim kapasitemizi arttırma yolunda yatırımlar gerçekleştiriyoruz. Ürünlerimizi iç piyasanın yanı sıra Belarus ve Rusya’ya ihraç ediyoruz. Yakın tarihte Moldova’ya da satışa başlayacağız. Öte yandan Türkiye’den yine imalat sektörüne yönelik ithalat gerçekleştiriyoruz. Ayrıca ağırlıklı olarak arge çalışması yapan yıldızı yeni yeni parlayan bir Business Concept isimli kurumumuz var. Türkiye menseili ürünlerin Ukrayna pazarında doğru yeri bulması ve akabinde bu mamullerin Ukrayna’da gerekli yerini bulduktan sonra , burada üretilebilir duruma gelmesi konusunda alt yapıyı oluşturmak adina yatırımcılara yol gösteriyoruz.
Ukrayna’ya gelişiniz nasıl oldu?
Ukrayna’dan önce Özbekistan’da çalışıyordum. Bir firmanın teklifi ile 2003 yılında yönetici olarak geldim. Daha sonra kendi işimi yapmaya karar verdim.
Geldiğiniz yıl ile 2012 arasındaki farklar neler? Ülkede sizce iyiye ya da kötüye giden neler var?
Kiev’i gezdiğinizde gözle görülür değişiklikler var. Şehrin çehresi insanların yaşam şekillerinde çok büyük gelişmeler var. Benzer değişimi Ukrayna’nın diğer büyük şehirlerinde de görmek mümkün. Ne kadar kriz olsa da ekonomi hareket ediyor. Sadece 20 yıl önce bağımsız olmuş bir ülke için bu değişimin büyük bir başarı olduğunu söylemek mümkün. Ukrayna ekonomisi dünya ekonomisine açık ve gelişmelere kısa sürede tepki veriyor. Küresel ekonomideki kötüleşme Ukrayna’yı da vurdu. Dediğiniz gibi ekonomisi %15 küçüldü, sanayi üretimi %21 daraldı. Bütün bu olumsuzluklara rağmen hepimizin hissettiği hızlı bir toparlanma süreci başladı diyebilirim.
Ukrayna’da üretimin yanı sıra bu ülkeye ithalat da gerçekleştiriyorsunuz? Gümrüklerde en fazla karşılanan sorunlar sizce neler? Geçtiğimiz dönemde bazı sorunlar yaşanmıştı. Şimdiki durum nedir?
Daha önce gümrüklerde bölgesel bazda bazı sıkıntılar vardı. 1 Haziran 2012de yüyürlüğe giren yeni gümrük kanunu ile bu tür sıkıntıların büyük bölümü aşılmış durumda. Bazı keyfi uygulamalar ortadan kalktı. Gümrük memurlarına süre bazında sınır koydular. Gümrük memurları bu sürenin dışına çıkmamaya çalışıyor. İşlemleri bir hemen halledip beyannamelerini kapatmaya çalışıyorlar. Bu da ticarete olumlu yansıyor.
Ukraynalı yetkililer sıklıkla ülkenin yatırım ikliminin iyileştiğini söylüyorlar. Bu görüşe katılıyor musunuz? Neden?
Elbette hızlı bir değişim sözkonusu. Yatırım ikliminin tamamen iyileşmesi için gümrüklerdeki kanuni iyilestirmelere ek olarak, yatırımcıyı koruyacak nitelikteki yasal düzenlemelerin ve uygulama şekillerinin Avrupa standartlarına uyması gerekiyor. Bunun yanı sıra finansal yapının hukuk sistemi ve gümrük ile entegre çalışması gerekir. Ukrayna gümrüklerden başlayarak köklü reformaları yapmaya başladı. Bu diğer reformları mecburen pesinden getirecek. Reformlar hayata geçtikçe ülkeye ucuz ithalat yapmak zorlaşacaktir ve yerinde üretim için yatırımcının şevki artacaktır. Bu sürece girildi. Yatırım ikliminde hızlı bir iyileşme sürecine girildi. Daha da iyi olacağı kanısındayım.
Ukrayna’da yabancı bir yatırımcı olmanın en büyük zorluğu sizce nedir?
İmalatçı yatırımcı olmanın bu ülkede en büyük zorluğu kalifiye eleman eksikliği ve çalışma konusundaki anlayış farklıkları. Bir de yapısal reformlar var. Reformalarını tamamlayamamış bir Ukrayna uluslararası kurallara uygun profesyonel bir yatırıma tamamen elverişli olmayacaktır. Bu konuda büyük profesyonel şirketlerin yatırım zorlukları var. Bir çok uluslararası şirket büyük çaplı yatırım yerine ticarete yönelik operasyonları tercih ediyor.
Ukrayna ile Türkiye arasında serbest ticaret anlaşmasının bu yıl sonuna kadar imzalanması umuluyor. Bu anlaşmanın ikili ticarete neler getirmesini bekliyorsunuz?
Bu iki ilişkilerde çok önemli bir süreç. Vize muafiyetinden sonra serbest ticaretin başlayacak olması Ukrayna – Türkiye ilişkilerinin geldiği noktanın kanıtı. Ancak serbest ticaret anlaşmasının verimliliği gümrük ve mali reformlarla alakalı. Gerçek anlamda serbest ticaret ancak Ukrayna’daki reformların hızla hayata geçirilmesi ile mümkün. İki ülke arasinda ticaret dogru ve mantikli yonde elbette gelişecektir. Öte yandan süreç ülkeler arasında sermayenin daha rahat hareket etmesine imkan sağlayacak, yeni yatırımların önünü açacaktır.
Ukrayna sizce yatırım için doğru bir ülke mi? Yerinde üretim ile pazarda daha güçlü hale gelmek zamanla ihracata yönelmek pratikte mümkün mü?
Ukrayna’nın şartlarını çok iyi bilmeyen bir yatırımcı için Ukrayna’da yatırım zor ve yaniltici olabili. Fakat Ukrayna’yı iyi bilen ve bu ülkenin şartlarına iyi entegre olmus yatırımcılar için gelecek açısından Ukrayna fırsatların olduğu iyi bir pazar. Tavsiyem Ukrayna’da yatırım yapacak ve yapmak isteyen yatırımcıların Ukrayna’dan yerel sağlam bir partner bulmaları.
İmalat sektöründe yatırım yapmak isteyen Türk işadamlarının nelere dikkat etmesini önerirsiniz?
Önce imal edecekleri mamulün Ukrayna’daki pazarını iyi analiz etmeliler. Üreitmini yapacakları mamulun Ukrayna’da satışı ile işe başlayabilirler. Daha sonra yapacakları yatırımı yabancı sermaye olarak kaydettirmeleri ve Ukrayna kanunlarının öngördüğü tüm prosedürleri yerine getirmeleri gerekiyor. Ne olursa olsun yasalar çerçevesinde hareket etmeliler.
2012 sektör için nasıl geçti? 2013’ten beklentileriniz neler?
2012’nin ilk yarısı 2011’e göre daha avaş geçti. İkinci yarıda düzelme hissetmeye başladık. 2013’ten 2012’ye göre daha çok şey bekliyoruz. İmalat sektöründe 2013 daha iyi bir yıl olacak.
Ukrayna’da bir süre önce yeni bir işadamları organizasyonu kuruldu. Türk Ukrayna Sanayiciler ve İşadamları Birliği (TUSİB) adındaki bu oluşumun yönetim kurulunda bulunuyorsunuz? TUSİB’in kuruluş amacını ve hedeflerini kısaca anlatır mısınız?
Öncelikle TUSİB’i bir çatı kuruluşu olarak görüyoruz. Bir çok dernek ve sivil toplumu örgütü var. TUSİB’in bunları biraraya toplayacak bir çatı kuruluşu olmasını hedefliyoruz.
TUSİB Ukrayna’daki Türk lobisinin güçlenmesine katkıda bulunacak diyebilir misiniz? Bu nasıl başarılacak?
Evet elbette katkıda bulunacaktır. Elimizden geldiği kadar istem dışı doğan dargınlıkları ve kırgınlıkları onarmaya çalışarak işe başlayacağız.
TUSİB’in açılımında Türk Ukrayna Sanayiciler ve İşadamları Birliği deniyor. Ukraynalı üyeleriniz de olacak mı?
Evet. İşadamları ve şirketlerin yanı sıra, Ukrayna’daki farklı sivil toplum kuruluşlarının da TUSİB’e üye olmalarını bekliyoruz. Ukraynalı işadamı ve sanayici dostlarımızı kısa zamanda TUSİB’in bünyesinde görecekesiniz.
Ukrayna’daki Türk sivil toplum kuruluşlarının sayısının artışını nasıl yorumluyorsunuz?
Farklı sivil toplum örgütlerinin sayısının artmasını bir zenginlik, bu zenginliği ise bir güç olarak görüyorum. Bu durum Türk toplumunun Ukrayna’daki nufusunun artarak , daha organize bir toplum haline geldiğinin bir kanıtıdır. Öte yandan her ne kadar farklı isimlerde olsalar da bütün Türk sivil toplum kuruluşlarının, Ukrayna’daki Türk toplumunun menfaati dogrultusunda çalışmalar olduğunda biraraya geleceklerine inancımız tamdır.
Teşekkürler
