Ukrayna’ya gelen reel yatırımcı, ülke ekonomisinin geleceği için önemli rol oynuyor.
Yatırım ikliminde, önceki yıllara göre iyileşme sağlansa da, girişimcilerin dikkat etmesi gereken hala çok sayıda faktör var.
Pazardaki riskler, bazı yatırımcılar için ‘endişe konusu’ olarak kabul edilirken, kimi yatırıcımlar bu durumu ‘fırsat’ olarak değerlendiriyor.
Ukrayna’daki bir hukuk ve danışmanlık şirketinde çalışan Avukat Doğuş Gülpinar ile, Ukrayna’nın yatırım iklimini, reform programlarını ve pazara girişte dikkat edilmesi gereken temel noktaları konuştuk.
Merhaba Doğuş Bey, biraz kendinizden bahseder misiniz? Ukrayna maceranız nasıl başladı?
2015 yılında Odesa Mechnikov Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun oldum. Yaklaşık 4 sene kurucusu olduğum butik hukuk bürosunda yenilenebilir enerji projelerine yoğun mesai harcayarak deneyim kazandım. Kurumsallaşmayı önemseyen bir hukukçu olarak kapsamlı ve kollektif hizmet verebilmek adına Ukrayna’nın ilk 10 hukuk bürolarından birinde Türk Masasını kurdum.
2020 yılında şuan Ukrayna Ülke Ortağı olarak profesyonel hayatıma devam ettiğim NAZALI Vergi ve Hukuk bürosuna katıldım. Hukuk, vergi ve muhasebe departmanlarını kurdum. Önde gelen bürolardan alanında uzman kişileri transfer ederek kısa süre içerisinde önemli projeleri imza atmayı başardım.
Yenilenebilir enerji, altyapı ve inşaat sektörlerinde geçmişten gelen yoğun çalışmalarım ve sektörün bu alanlara yönelmesiyle birlikte Ukrayna’da faaliyet gösteren Türk şirketlerinin büyük çoğuna danışmanlık hizmeti vermeye başladık.
Amacım 2022 yılı içerisinde Ukrayna’nın ilk 20 hukuk bürosu arasında yerimizi almak.
Ukrayna, son 20 yılda birkaç küresel ve yerel finansal kriz, iki ‘devrim’ ve Rusya ile çatışma yaşamış ve dış politik sorunların hala çözülmediği bir ülke. Bütün bunlara rağmen, şu anda istikrarlı kabul edilebilecek bir ekonomisi var. Sizin bu konudaki düşünceleriniz neler? Ukrayna ekonomisi sizce ne kadar kırılgan?
Sizin de belirttiğiniz gibi son 20 yılda iki ‘devrim’ ve halen kısmen çatışmanın sürdüğü bir ülkeye göre ekonominin çokta kırılgan olduğunu söyleyemeyiz, pandemiye rağmen kamu özel sektör ortaklığı projelerini ve büyük inşaat programı’nı buna örnek gösterebiliriz.
2014’teki ‘maydan’ olayları sonrasında değişen ülke yönetimi, Ukrayna’nın geleceğini batı ile entegrasyon olarak kabul etti. Bu alanda çok sayıda reforma hayata geçirildi ve başta vergi, gümrük ve bankacılık olmak üzere, iş dünyasını yakından ilgilendiren alanlarda dönüşüm yaşanıyor. Geçen sürede reformların başarısını nasıl değerlendirmek istersiniz?
Reformların başarısını 2014 yılından günümüze 16 milyar dolarlık doğrudan yabancı sermayenin ülkeye girişiyle görebiliriz. Bankacılık sektöründe ülkenin en büyük özel bankası devletleştirildi, AB ile gümrük birliği anlaşması imzalandı. Rüşvet ve yolsuzluk mahkemeleri kuruldu, gümrük ve vergi dairelerinde kritik değişiklikler gerçekleşti.
Ukrayna, yabancı yatırımcıyı çekmek için, yatırım teşvik programı, bazı sektörlerde (başta IT olmak üzere), vergi kolaylıkları sağlıyor. Sizce yabancı yatırım için yapılan bu düzenlemeler yeterli mi? Neler yapılması gerekir?
Teşvik Ukrayna için çok yeni bir kelime. Danışmanlık yapıyor olmanın bir avantajı olarak farklı sektörlerden birçok iş insanıyla biraraya gelme imkanım oldu ve başta gelen sorulardan biri de teşviklerdi. Ülke bu kavrama yeni alışıyor, IT sektöründe vergisel teşvik var. Bu yıl içerisinde 20 milyon dolar ve üzeri yatırımcıları kapsayan bir teşvik programı meclisten geçti. Hükümet yatırımcı çekebilmek için teşviklerin öneminin farkına varmaya başladı ve meyvelerini almaya başladık.
Yabancı yatırımcı için Ukrayna’daki en büyük risk sizce nedir?
2014 yılından itibaren Ukrayna önemli ölçüde değişse de, sistem içerisinde hala bürokratik engellerin yaşanmasını sağlayan devlet görevlileri mevcut. Yatırımcılar bunu en çok vergi daireleri ve gümrüklerde görüyorlar.
Bazı rakamlara göre Ukrayna’daki Türk yatırım miktarı 3 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Türk yatırımcılara Ukrayna pazarına girmeden önce neler önermek istersiniz? Buraya gelirken nelere dikkat etmeliler, ticaret ve yatırım faaliyetlerine başlarken hangi adımları atmalılar?
Ukrayna piyasına girişte yatırımcının yabancı bir ülkede olduklarını kavramalarını hukuk, gümrük, vergi, muhasebe, bankacılık konularında avantaj/devantajlarını bilmeleri gerektiğini düşünüyorum.
Maalesef birçok kez yatırımla alakalı karar alındıktan sonra personel istihdam etmenin maliyeti, gelir vergisi ve kdv, şirket türü, gerekli ruhsat ve izinler, kar dağımı sorularını alıyoruz. İş geliştirme sürecine paralel olarak vergisel ve hukuki yapıyı kurmanızı tavsiye ederim.
Ukrayna yargı sistemi, yabancı yatırımcının korunmasına yönelik yasal düzenlemeleri barındırıyor mu? Bunlar ne kadar uygulanabiliyor?
Bu yıl tarihi bir yasa meclisten geçti diyebilirim. Yabancı yatırımcıya Ukrayna Cumhurbaşkanlığı tarafından bürokratik sorunların ortadan kaldırılması için 7/24 destek olacak danışman atanıyor. Ombdusmanlık da keza çok etkili çalışıyor, yabancı yatırımcıların sorunları kısa süre içerisinde neticelendirdiğini ve uygulamada etkili olduklarını deneyimledim.
Teşekkür ederiz.
