Fed yetkilileri yaklaşık dört yıldır ekonomiye dair umutlarına darbe vuran ABD dışı şoklarla yüzleşti. Bu şokların arasında Avrupa’daki bankacılık ve finans krizi, Japonya’daki doğal felaket ve Orta Doğu’daki siyasi karmaşa da vardı.
Fed Başkanı Janet Yellen ile meslektaşları 2014’ün farklı olacağını düşünmüştü ama geçtiğimiz hafta sonu Ukrayna’da savaş çıkma ihtimaline uyandılar.
Kırım’da nasıl gelişmeler yaşanacağını düşünüyorlar? Avrupa’daki mali problemler, kredi ve küresel bankacılık sistemini baskı altına aldı. Japonya’daki doğal felaket ise küresel imalat tedarik zincirinde aksaklıklara yol açtı. Orta Doğu’daki ayaklanma ise petrol fiyatları üzerinde baskı yarattı.
Ukrayna’da yaşanan olayların olası etkilerinin şöyle sonuçları olabilir:
1. Avrupa başta olmak üzere enerji arzı: J.P. Morgan’a göre Avrupa doğal gazın yüzde 25’ini Avrupa’dan ithal ediyor. Petrol boru hatlarının birçoğu Ukrayna’dan geçiyor. Ocak 2009’da Rusya ile Ukrayna arasında ödeme konusunda yaşanan bir anlaşmazlık Avrupa’nın arz kesintileri yaşamasına neden olmuştu. Enerji’de Avrupa’yı zayıflatacak bir arz şoku yaşanması ABD’li ihracatçılara ve küresel büyümeye zarar verebilir.
2. Doğrudan Ticaret: ABD için maddi zarara yol açacak gibi görünmüyor. ABD, Rusya’ya 2013’te yalnızca 11.1 milyar dolar değerinde mal ve hizmet ihraç etti ki bu rakam Belçika’ya yapılan ihracatın yaklaşık üçte biri. Avrupa ise Rusya’ya yılda 100 milyar euronun üstünde değere sahip satış yapıyor.
3. Bankalar: Uluslararası Ödemeler Bankası’na göre Avrupa bankalarının Rusya’dan 184 milyar dolar, Ukrayna’dan ise 3 milyar dolar alacağı var. En yüksek alacağa sahip bankalar ise Fransa’ya ait. Rusya’dan 37 milyar dolar, Ukrayna’dan ise 1 milyar dolar alacağı olan ABD bankalarının Brezilya, Hindistan ve Çin’den alacakları ise çok daha fazla.
4. Para birimleri: Dolar şimdiden ruble karşısında yüzde 10 değer kazandı, Ukrayna grivnası ise hızla çöküyor. Riskten kaçınma eğilimi yatırımcıları dolara yöneltiyor. Bu eğilimin ABD üzerinde iki türlü etkiye sahip: Bir yandan ABD’liler için sermayenin maliyetini düşürürken diğer yandan ihracatçılara zarar veriyor. Hali hazırda tükenen ruble ile grivna üzerindeki aşağı yönlü baskının artması bankacılık sistemleri üzerindeki stresi daha da artıracaktır.
5. Borsalar: Riskten kaçınma eğiliminin küresel hisse senedi piyasalarına zarar vererek güven algısı ile yatırım planlarını zayıflatması ekonomik büyümeyi dolaylı da olsa olumsuz etkileyecektir.
6. ABD Hazine tahvilleri: Yatırımcıların, jeopolitik risk olduğunu düşündüklerinde ABD Hazine tahvillerine akın ediyor olması Kırım’daki stres arttıkça ABD’deki finansal koşulları kolaylaştırabilir.
Söz konusu bu tehlikeler, Fed yetkililerinin tahvil alım programlarını değiştirmeleri için yeterli görünmüyor ancak küresel cephede yaşananlar huzursuz olmalarına neden olabilir.
http://www.wsj.com.tr/article/SB10001424052702304360704579416942975834758.html
