Ukrayna grivnası (UAH) dün Amerikan doları karşısında son 7 yılın en düşük değerine geriledi. USD kuru bankalar arası piyasada, 2015 yılından bu yana ilk kez 29 UAH seviyesine yükseldi.
Merkez Bankası (NBU) 2022 yılı başından bu yana grivnayı desteklemek için yaklaşık 1,5 milyar USD satışı yaptı. Bu haftaki satış rakamı 768 milyon USD seviyesinde.
Ukrayna Merkez Bankası Başkanı Kirill Shevcenko yaptığı açıklamalarda daha önce uygulamada olan sıkı önlemlere sıcak bakmadıklarını, geçmiş hataları tekrarlamayacaklarını ve rezervlerinin yeterli olduğunu belirtti. Bilindiği üzere bankanın 30,94 milyar USD uluslararası rezervi bulunuyor.
Ülkedeki bir önceki krizin yaşandığı dönemde, 2014 yılı başında toplam rezerv 20,4 milyar USD seviyesindeydi. Yaşanan kriz ile rezervler hızla geriledi ve 2015 yılı mart ayında 5,6 milyar dolara kadar düştü. Söz konusu dönemde Merkez Bankası kişi ve kurumlara döviz satışının kısıtlanması, ihracat bedellerinin zorunlu satışı gibi sert uygulamaları hayata geçirdi.
Üstelik bu işlemlerin resmi kurdan yapılması nedeniyle, resmi kur ile piyasa kuru arasında ciddi farklar ortaya çıktı ve birçok işletme, kur zararından kaçınmak amacıyla alternatif yollar aramaya başladı. Bunun sonucu olarak karaborsa döviz işlemlerinde ciddi artışlar yaşandı.
Elimizdeki bir önceki krizin tecrübesine bakarak Merkez Bankası Başkanının açıklamalarında iki noktayı önemli buluyorum. Birincisi, kuru bir seviyede sabit tutmak için çabamız olmayacak ve sıkı kısıtlamaları düşünmüyoruz demesi.
Bu muhtemelen uygulama anlamında daha kolay olmakla birlikte şirketleri kur riskine karşı daha kırılgan hale getirebilir. Bu noktada şirketlerin ve özellikle de uluslararası yatırım sahiplerinin risklerini daha dikkatli yönetmesi gerekiyor.
Ukrayna bankacılık sistemi 2014 yılına göre çok daha ileri seviyede. Kur riskinin hedge edilmesine yönelik alternatifleri değerlendirmede hızlı aksiyon alabilen işletmeler muhtemel krizden daha az etkileniyor olacak.
Bu konu bireyler için daha net bir durumda. Ukrayna, genel olarak dolarizasyonun yüksek olduğu bir ülke. Ukraynalılar özellikle de kriz ortamlarında ellerindeki yerel para birikimlerini hızlı şekilde dövize ve sabit kıymetlere çevirmekte tereddüt etmeyeceklerdir. Bu durum, özellikle nakit döviz piyasasında, hareketlilik yaratabilecek bir konu.
Merkez Bankası Başkanının açıklamasında ikinci önemli vurgu noktası ise, mevcut jeopolitik riskleri, önceki yıl yaşanan pandemi şokuna göre daha düşük risk olarak nitelendirmesi. Bu vurgunun piyasada karşılığının olacağı ve bir nebze de olsa rahatlık vereceği fikrindeyim.
Son olarak, işin ekonomik boyutuna bakıldığında Ukrayna’nın bankacılık anlamında önceki yıllardaki kırılgan yapıya göre daha güçlü olduğunu söylemek mümkün.
Fakat tüm gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi, güçlü bir risk yönetimi mekanizması hem yerel şirketler hem de uluslararası yatırımcılar için artık bir zorunluluk.
D&A Consulting – Y. Emre Yıldırım
