Yeşil tarife yasası kabul edildi. Ukrayna Parlamentosu Verkhovna Rada, “yeşil tarife” yasası olarak da adlandırılan tartışmalı yasa tasarısını kabul etti. 288 parlementerin oyu ile ikinci oylamada kabul edilen yasal düzenleme, yenilenebilir enerji sektöründe yatırım yapan şirketleri yakından ilgilendiriyor. Yeni düzenleme ile alternatif enerjiyi neler bekliyor?
Yasal düzenleme neler getiriyor?
Enerji üreticileri tarafından merakla beklenen yasal düzenleme, devletin alım garantisi verdiği elektrik enerjisinde tarifeleri düşürüyor. Güneş enerjisinden üretilen elektrik için varolan tarifeyi yüzde 15, diğer yenilenebilir enerji santrallerinde üretilen elektrik için üreticiye ödenen parayı yüzde 7,5 oranında düşüren yasa; devletin üzerindeki “garanti yükünü” hafifletirken, daha önce devlet tarafından verilen garanti tarifelerinin de aşağı çekilmesi anlamına geliyor.
Bu açıdan tartışma yaratan yasal düzenlemeyi ve yeni uygulamanın getirilerini Smart Energy Ukrayna Temsilcisi Eren Gümüş’e sorduk. UkrTürk’ün sorularını yanıtlayan Eren Gümüş, söz konusu değişikliklerin etkileri ile ilgili olarak şunları söyledi:
Sektörünüzde ne tür teşvikler uygulanıyordu? Tarifeler ne düzeydeydi?
1997’de kabul edilen ve 2015’te güncellendikten sonra geçtiğimiz gün değiştirilen yasa, hem Ukrayna’nın elektrik üretimindeki doğalgaz ve nükleer enerjinin payını azaltmayı hem de ülkeye alternatif enerji alanında yeni yatırımlar çekmeyi öngörüyordu. AB ülkelerinde yenilenebilir enerjinin payının en az yüzde 20 olması bir kriter olarak kabul ediliyor. Almanya’da bu oran yüzde 55 seviyesinde. Ukrayna’da ise yüzde 6’nın altında. Yasal düzenleme bu oranın yatırımlar ve teşviklerle artırılmasını da amaçlıyordu.
O dönemde, yabancı yatırımcıyı Ukrayna pazarına çekmek için, devlet garantili alımlarda yüksek tarifeler belirlendi. Bu bir yandan yabancı yatırımcı için karlı bir yatırım anlamına gelirken, diğer yandan devlet için büyük bir mali yükü beraberinde getirdi. Ukrayna’da tarife 15 Euro/Cent iken, Türkiye’de bu rakamın o dönemde 11 Euro/Cent seviyelerinde olmasını örnek verebilirim.
Ne kadar bir mali yükten bahsediyoruz?
Devlet, geçen sürede yüksek tarife ile aldığı elektriği, halka yüksek tarifeden yansıtamadı. Ekonomik sorunlar nedeniyle de bugün itibariyle 19 milyar UAH’ı geçen bir borç yükü oluştu. Bu yük sürekli artıyor. Karantina döneminde ise oluşan arz fazlası (üretim tesislerinin kapasite düşürmesi ya da kapanması nedeniyle) işin mali yükünü çok daha artırdı.
Yeni yönetimin yaklaşamı nasıl?
Gördüğümüz kadarıyla yeni yönetimin öncelikli amacı, yolsuzluk ile mücadele etmek ve tüm sektörlerde şeffaf bir yapı oluşturmak. Bunun da bir maliyeti var. Koronavirüsün de olumsuz etkilerinin hissedildiği bu ortamda, tarifeleri düşürerek kamunun üzerindeki yükü hafifletmek amaçlandı. Bu açıdan olumlu görülebilir. Özetle; yatırımcıya -gelin bu yükü birlikte omuzlayalım, sonrası iyi olacak- denildi. Ancak devletin yatırımcıya verdiği sözü bir süre sonra ekonomik sebeplerle geri alması, yatırımlar açısından pek de olumlu bir adım olarak kabul edilmeyebilir. Çünkü yatırım yapan birçok şirket, bu yatırımların finansmanını Uluslararası Fon Kuruluşları aracılığıyla Ukrayna’daki devlet bankaları üzerinden krediler aracılığı ile yaptı.
Bundan sonrasını nasıl görüyorsunuz?
Devlet üzerindeki yükün azalması ve borcun yapılandırılması, kamu maliyesi için oldukça olumlu bir adım. Default (geri ödenmeme) riski oldukça düşüyor. Başbakan yaptığı açıklamada, 2030 yılına kadar devlet hazinesinden, 2 milyar Euro’luk daha az ödeme yapılacağını söyledi. Bu önemli bir tasarruf ve kaynak. Öte yandan, tarifeler eskisi kadar yüksek olmadığı için, üreticiler açısından bir kayıp söz konusu diyebiliriz. İhale sistemi ile birlikte pazara yeni fiyatlar hakim olacak. Zamanla fiyatlar oturacaktır diye düşünüyorum.
Oluşan borcun ödenmesi için nasıl bir yöntem belirlendi?
Devletin, enerji üreticileri karşısında 20 milyar UAH’a yaklaşan bir borcu var. Bu paranın yüzde 40’ını yıl sonuna kadar, geri kalanını da önümüzdeki yıl ödemeyi öngörüyorlar. Bu oldukça önemli bir adım.
Ukrayna’daki çalışmalarınız krizden etkilendi mi? Yatırımlara devam etmeyi düşünüyor musunuz?
Krizin etkilerini herkes gibi biz de görüyoruz ve etkileniyoruz. Ancak bunun için gereken tüm önlemlerimizi aldık. Smart Energy ailesi olarak, Ukrayna’da birçok anahtar teslim güneş enerjisi santralinin inşaatını tamamladık ve yatırımcılarımıza teslim ettik. Yatırımlarımız sayesinde elde ettiğimiz deneyimi tüm Dünya’da olduğu gibi Ukrayna’da da güneş yatırımcılarına aktarıyoruz. Ayrıca ülkeye inancımızı korumakla birlikte, gerek bu yıl gerekse önümüzdeki yıllarda hem kendi yatırımlarımıza hem de anahtar teslim projelerimize devam etmeyi öngörüyoruz. Çalışmalarımızda, Türkiye’de 23.500 m2 kapalı alanda 1000 MW kapasite ile faaliyetlerine devam eden fabrikamızda ürettiğimiz güneş panellerini ve yerli malı güneş enerjisi sistemlerini kullanıyoruz.
