Türkiye Cumhuriyeti Kiev Büyükelçisi Mehmet Samsar’dan UkrTürk’e özel açıklamalar.
Serbest Ticaret Anlaşması süreci, vize muafiyetinin getirdikleri, iki ülke arasında yeni dönemde hızla gelişen ilişkiler…
Kiev Büyükelçisi Mehmet Samsar’la Ukrayna’ya ilişkin izlenimlerini, Türkiye – Ukrayna ilişkilerini, Ukrayna’daki Türk toplumunu konuştuk.
İyi günler Büyükelçim, bir süredir Türkiye Cumhuriyeti’nin Kiev Büyükelçisi olarak görev yapıyorsunuz. Bu süre içerisinde Ukrayna hakkındaki izlenimleriniz neler oldu?
Kiev’e soğuk bir kış gününde geldim. Ancak Ukrayna’da çok sıcak bir karşılama buldum. Ukrayna’ya ilk olarak 2005 yılında Cumhurbaşkanı Sayın Abdullah Gül’ün Dışişleri Bakanı olduğu dönemde yaptığı bir ziyaret sırasında Özel Kalem Müdürü olarak gelmiştim. Bu ziyarette edindiğim izlenimler arasında Ukrayna halkının cana yakın, misafirperver bir halk olduğu da vardı. Ukrayna’daki görevim sırasında bu düşüncemin doğruluğuna defalarca şahit oldum. Ukrayna’nın sıcak kanlı, misafirperver insanların yaşadığı, derin kültürel geçmişe sahip, hızla gelişen, büyük, güzel bir ülke olduğunu söyleyebilirim.
Ukrayna ve Türk halklarının birbirine benzediği sıklıkla söylenir. Bu görüşe katılıyor musunuz?
Bu görüşe katıldığımı söyleyebilirim. İki ülke halkları tarihten gelen etkileşimleri nedeniyle birbirlerinden çok şey almışlar. Örneğin Ukrayna’daki aile bağlarının, aile hayatının bize çok benzediği biliniyor. İki ülke halklarının geleneklerinde de benzer özellikler görülüyor.
Diplomatik ilişkilerin 20. yılında Türkiye ve Ukrayna ikili ilişkilerde yepyeni bir dönemi yaşıyor. “Türkiye-Ukrayna Yüksek Düzeyli Stratejik Konseyi” toplantıları bunun en önemli göstergesi. Stratejik Konsey toplantılarının iki ülke ilişkilerinde ne tür yenilikler getirmesini öngörüyorsunuz?
2003 yılında Ukrayna ilişkilerin geliştirilmesinde öncelikli ülkeler arasına alındı. 2010 yılında da Türkiye – Ukrayna Yüksek Düzeyli Stratejik Konseyi kurularak ilk toplantısı Ukrayna Devlet Başkanı Sayın Viktor Yanukoviç’in katılımı ile 2011’de Ankara’da gerçekleştirildi. İkinci toplantı ise Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımları ile Eylül 2012’de Kiev’de düzenlendi. Türkiye-Ukrayna Yüksek Düzeyli Stratejik Konseyi’nin üçüncü toplantısı önümüzdeki sene Ankara’da yapılacak. Stratejik İşbirliği Konseyi toplantıları iki ülke ilişkilerinde büyük öneme sahip. Vize muafiyetinin uygulamaya geçmesi bu toplantılarda alınan kararların somut neticelerinden biri oldu. Serbest Ticaret Anlaşması’nın imzalanması da bu yılki toplantıların gündeminde olan öncelikli konular arasında bulunuyor.
Türkiye, Ukrayna ile Serbest Ticaret Anlaşması’nın (STA) imzalanmasına büyük önem veriyor. Ukrayna tarafında da benzer bir tutumun bulunduğunu söyleyebilir miyiz? Basında çıkan haberler, bazı üretici birliklerinin Türkiye ile STA’ya karşı durduklarını okuyoruz. Bu konuda neler söylemek istersiniz?
Türkiye ile Ukrayna arasında Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmasına ilk başlarda Türkiye’nin önem verdiği doğrudur. Ancak bir süre sonra Ukrayna tarafında da bu konuda hareketlilik başlamıştır. Halihazırda her iki taraf da bu anlaşmanın müzakerelerinin bir an evvel bitirilmesini ve anlaşmanın imzalanmasını istemektedir.
STA çok geniş bir alanı kapması nedeniyle doğal olarak her kesimi memnun eden bir anlaşma olmayacaktır. Dünya ile ticaretinde ya da ülke içi ticaretinde rekabeti kaldıramayan, buna karşı olan gruplar bu tür anlaşmalara her zaman karşı çıkmışlardır ve çıkmaya da devam edeceklerdir. Bu kaçınılmaz bir gerçektir. Ancak serbest rekabetin faydaları ortaya çıkınca bu kesimler, genelde bu tür düzenlemelere sonradan sahiplenenler olmaktadırlar. Bu nedenle bir takım rekabet karşıtı çevrelerin eleştirilerini bizler de duymaktayız, ancak asıl olan iki ülke arasındaki ticarete damgasını vuran sektörlerin ortaya koydukları görüşlerdir ki bu konuda sıkıntı yaşadığımız söylenemez.
Üretici birliklerinin birçoğu esasen üreticilerin aleyhine görüş bildirdiklerinin farkında değiller. Zira STA’ya konu alanlarda üretim yapan bu birlik üyeleri, alım gücü yüksek geniş bir pazara açılım sağlayacaklardır. Artık 2013 yılına girerken rekabetten korkarak bir yere varmanın mümkün olmadığı bilinciyle hareket etmek gerekmektedir. Bunu er ya da geç Ukrayna’daki bahse konu üretici birlikleri de algılayacaklardır.
Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Kiev temasları sırasında Türkiye ile Ukrayna arasındaki dış ticaret hacminin 2015 yılında 20 milyar Dolar’a çıkmasının hedeflendiğini söylemişti. Bunun gerçekleşmesi için STA anahtar role sahip. Anlaşmanın imzalanması için öngörülen bir tarih var mı?
Anlaşmanın imzalanması için hedef 2013’ün ilk yarısıdır. Sayın Başbakanımızın Ukrayna Devlet Başkanı ile birlikte ortaya koyduğu ticaret hacmi hedefine ulaşılmasında elbette STA’nın son derece kilit rolü bulunmaktadır. İki ülke arasındaki ticaretin arttırılmasında gümrük ilişkilerinde yaşanan zaman ve para kaybı ve bir takım teknik engellerin kaldırılması son derece önemlidir. STA bu konuda yardımcı olacaktır. Yine iki ülke arasındaki yatırımların karşılıklı artmasında da STA önemli bir rol oynayacaktır.
STA’da en fazla metalürji ve tarım sektörlerinin tartışıldığını duyuyoruz. Tarafların tutumlarını genel çerçevede nasıl değerlendirebiliriz? Bu sektörlerin anlaşma içinde farklı bir uygulamaya tabi olmaları ihtimal dahilinde mi?
STA’da sadece metalürji ve tarım sektörleri tartışılmıyor. Ancak her iki tarafın da bazı konularda hassas olacağı bir takım ürünler var. Buralarda kademeli bir serbestleşme öngörülecektir. Halihazırda iki ülke arası ticarette %90’ın üzerinde malı kapsayan serbestleştirme üzerinde mutabık kalınmış olup, oranı yükseltme çabaları devam etmektedir. Diğer yandan, STA salt mal ticaretini değil hizmetler konusunu da kapsamaktadır. Bunun müzakereleri de eş zamanlı olarak devam etmektedir. Yine iki ülke ticari ve ekonomik ilişkilerini geliştirici çabalar da STA gündeminde görüşülmektedir.
Azerbaycan’ın Ukrayna Büyükelçisi Eynullah Medetli bir süre önce yaptığı açıklamada 2017’den itibaren Ukrayna’ya doğalgaz satılacağını söyledi. Kastedilen inşaatı devam eden TANAP projesiydi. Ukrayna’nın Azerbaycan ile Türkiye arasındaki TANAP projesine katılması gündemde mi? Bu konu ikili ilişkilerin gündeminde yer alıyor mu?
TANAP projesine katılım konusu Türkiye ile Ukrayna arasındaki görüşmelerde gündeme gelmektedir. Proje Azerbaycan’ın %80, Türkiye’nin %20 payı ile oluşmaktadır. Ukrayna TANAP’a katılmak istemektedir ve Türkiye Ukrayna’nın katılımını desteklemektedir
İki ülke arasında vizesiz seyahat başladı. Vizelerin kaldırılmasının iki ülke ilişkilerine ne tür katkıları olmasını öngörüyorsunuz?
Vizesiz seyahatin başlaması sonrasında hem Türkiye’ye gelen Ukraynalı turist sayısında hem de Ukrayna’ya gelen Türk turist sayısında artış yaşanmıştır. Vizenin kalktığı ilk ayda yani Ağustos ayında sadece İstanbul’a giden Ukraynalı turist sayısında %26’lık artış olmuştur. Bu sene Türkiye’ye 700 bine yakın Ukraynalı turistin gitmesi beklenmektedir. Vize muafiyetinin iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin gelişmesine ve yatırım miktarının artmasına yönelik de katkılar yapmasını öngörüyoruz.
Uluslararası Kiev Kadınlar Kulübü’nün yardım etkinliğine Türkiye damgasını vurdu. Etkinliğin tarihindeki en yüksek yardım Türk standından geldi. Açılışını yaptığınız etkinlikte ülkemiz 37 ülkeyi geride bırakarak birinci oldu. Bu konuda neler söylemek istersiniz?
Bizleri çok mutlu eden bir sonuç aldık. Geliri muhtaç çocuklara gidecek bir organizasyonda en büyük maddi katkıyı yapan ülke olmak mutluluk verici. Bildiğiniz gibi ülkemiz daha önceki senelerde de bu organizasyona katılmıştı. Bu yıl eşimin başkanlığında Türk hanımlar çok yoğun bir şekilde çalıştı. Ticaret Başmüşavirimizin de girişimleriyle işadamlarımız büyük destek verdi ve bu sayede çok daha geniş katılımlı, çok daha büyük bir Türk standı kuruldu. Ülkemiz son yardım kermesinde Kiev Kadınlar Kulübü’nün 20 sene içinde düzenlediği yardım etkinliklerinde en fazla desteği sağlayan ülke oldu. Öncelikle organizasyona Türkiye adına ayni ve nakdi destekte bulunan Türk şirketlerine, Türk işadamlarımıza çok teşekkür ediyorum, ayrıca kermes sırasında stantta aralarında sizin ve Yunus Bey’in de bulunduğu birçok vatandaşımız canla başla çalıştı ve bu sonuçta katkıları oldu, alınan sonuçta payı olan herkese canı gönülden teşekkür ediyorum.
Alışılmışın dışında bir büyükelçi profiline sahipsiniz. Bunun en çarpıcı örneği öğrencilerin düzenlediği bir kokteylin sonunda tüm öğrencilere cep telefonunuzu vererek, “sadece sıkıntınız olduğunda değil, mutlu anlarınızda da beni arayabilirsiniz” demeniz olmuştu. Sözleriniz uzun süre konuşuldu. Sizi arayan öğrenciler oldu mu?
Vatandaşın arasında olmayı seven bir yapım var. Daha önce görev yaptığım yerlerde de telefon numaramı vatandaşlarımızla paylaşmıştım. Elbette arayan vatandaşlarımızı oluyor. Mutlu günlerinde arıyorlar, sorunları olduğunda ulaşıyorlar. Bazen sadece “merhaba” demek için arayan ya da çay içmek için ziyarete gelen vatandaşlarımız da oluyor. Kapımın tüm vatandaşlarımıza açık olduğunu bir kere daha söylemek isterim. Öte yandan sadece benim değil Büyükelçilikte görevli personelimin hem telefonları hem de kapıları tüm vatandaşlarımıza açıktır. Büyükelçiliğimizin telefonları da 24 saat vatandaşlarımız için hizmet vermektedir.
Ukrayna’daki Türk toplumu farklı yapılar altında organize oluyor. İşadamları dernekleri, öğrenci dernekleri ve taraftar derneklerinin sayısı son bir kaç senede artış gösterdi. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? Sizce bu çeşitliliğin artıları ya da eksileri var mı?
Gerektiğinde ortak paydada buluşabildikleri ölçüde, sivil toplum kuruluşlarının sayılarının artmasında bir sakınca bulunmadığını düşünüyorum. İnsanlar farklı düşünebilirler, olaylara farklı yaklaşabilirler, bu son derece normal. Kimseyi tek bir çatı altında kalmaya zorlayamazsınız. Önemli olan ülkemizi, toplumumuzu ilgilendiren konularda tek bir ses olarak bir araya gelebilmeleridir.
Sizinle yapılan söyleşilerde ağırlıklı olarak diplomasi içerikli sorular soruluyor. Biz biraz da Sizden bahsetmek istiyoruz.
Ukrayna’ya geldiğinizde ilk izlenimleriniz nelerdi? Soğuk bir havada geldiniz. Alışmakta güçlük çektiğiniz şeyler oldu mu?
Evet, geldiğim gün soğuk bir hava vardı Kiev’de. Ancak karşılamanın ve insanların yüreğindeki sıcaklık soğuk havayı unutturdu diyebilirim. Bu coğrafyaya alışık olduğum için görevim sırasında alışmakta güçlük çektiğim fazla bir şey olmadı.
İşadamları ile bir buluşmanızda beklenmedik şekilde Rusça konuşmaya başladığınızı hatırlıyorum. Rusça’yı nerede öğrendiniz?
1994-1996 yıllarında Özbekistan’daki görevim sırasında Rusça öğrenmeye başlamıştım. Daha sonra New York’taki görevim sırasında da bunu sürdürdüm. Görev yaptığınız ülkenin dilini konuşuyor olmanın elbette olumlu etkileri oluyor.
Ukrayna yemekleri ile aranız nasıl? Sevdiğiniz tatlar var mı?
Ukrayna yemeklerini seviyorum. Özellikle füme balıkları ve bizim mantımıza benzeyen varenikiyi beğeniyorum.
Mutfakla aranız nasıl? Yemek hazırladığınız zamanlar olur mu?
Mutfakla aram genelde yemek yemekten ibaret. Yemek yapmakta çok iyi olduğumu söyleyemem.
Tatil günlerinizi nasıl değerlendirirsiniz? Ukrayna büyük ve güzel bir ülke. Küçük hafta sonu gezileri düzenler misiniz?
Yoğun çalışma temposu nedeniyle fazla seyahat edemiyorum. Hafta sonları da çocukların isteklerine ve onlarla beraber zaman geçirmeye özen gösteriyoruz. Ukrayna çok güzel ve büyük bir ülke. Şimdilik Kırım yarımadasını ve Lviv’i görebildim, elbette görmek istediğim Ukrayna şehirleri var. Eski kaleleri gezmeyi çok severim. Avusturya’da görev yaparken haritadan bakıp şu kaleye gitmeliyim diyerek yola çıktığım zamanlar olmuştur. Havaların düzelmesi ile birlikte imkan buldukça Ukrayna’da da eski şehir ve kaleleri görmek istiyorum.
Müzikle aranız nasıl? Neler dinlersiniz? Çaldığınız bir enstrüman var mı?
Kulağıma hoş gelen her müziği dinlerim. Fırsat buldukça klasik müziğin yanısıra Ukraynalı ve Rus sanatçıların konserlerini de takip etmeye çalışıyorum. Bir süre bateri çalmıştım. Ancak ilerletme imkanım olmadı.
Teşekkürler Büyükelçim
F.Serkan BAĞ
www.UkrTurk.net
