Ukrayna halkı yarın yeni dönemdeki parlamentosunu seçecek. Seçim barajının %5 olduğu ülkede yeni hükümet yarınki seçimlerle şekillenecek.
20 yıllık genç Ukrayna nasıl bir siyasi sisteme sahip, seçimler nasıl yapılır, Anayasası’nın temel ilkeleri nelerdir?
İşte sorularla Ukrayna siyasal sistemi
Ukrayna’nın yönetim biçimi nedir?
Ukrayna, başkanlık-parlamenter sistemle yönetilen üniter bir cumhuriyettir. Yürütme yetkisi hükümet ve devlet başkanının elindedir. Ülke parlamentosunun Ukraynaca adı “Verhova Rada”dır.
Ukrayna Devlet Başkanı’nın yetkileri nelerdir?
Ukrayna Devlet Başkanı’nın yetkileri çok geniştir. Bunlardan bazıları şunlardır: Parlamentodan bağımsız olarak Başsavcı, istihbarat teşkilatı SBU Başkanı, Vergi Dairesi Başkanı, Başbakan ve diğer bakanları görevden alma, silahlı kuvvetlerin üst kadrıolarını atama ve görevden alma, olağanüstü hal ve savaş ilan etme…
Dokunulmazlığa sahip olan Ukrayna Devlet Başkanı aynı zamanda Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin de Başkumandanıdır. Ukrayna’da devlet başkanı dört yılda bir yapılan halk oylamasıyla seçilir ve aynı kişi en fazla iki kez üst üste devlet başkanlığı yapabilir.
Ukrayna’nın yasama organı nedir?
Ukrayna’nın yasama ve temsil organı, Ukrayna Parlamentosu’dur (Verhovna Rada). Parlamento, beş yılda bir yapılan halk oylamasıyla seçilen 450 milletvekilinden oluşur. Günümüzde Ukrayna Parlamentosu Başkanı Vladimir Litvin’dir.
Ukrayna’daki seçim sisteminin başlıca özellikleri nelerdir?
Ukrayna’da 1998 ve 2022 yıllarında vekillerin 225’i bağımsız aday listelerinden, 225’i parti listelerinden seçilirken, 2006 yılında yürürlüğe giren yasa değişikliği ile tüm vekillerin parti listelerinden seçilmesi sağlanmıştır. Ukrayna’da seçim barajı oranı yüzde 3’tür. Ukrayna’da seçimler Merkez Seçim Komitesi tarafından organize edilir.
Ukrayna Anayasası
Ukrayna’nın 1991’de Soyetler Birliği’nden ayrılmasının ardından, ülkenin ilk anayasası 1996 tarihinde kabul edilmiş ve devlet rejimi “başkanlık-parlamenter sistem” olarak belirlenmiştir. 2004 yılında yapılan anayasa değişikliğiyle “parlamenter-başkanlık” sistemine geçilse de, en son seçimler sornası Yanukoviç’in iktidara gelmesiyle, yeniden devlet başkanının yetkilerini artıran “başkanlık-parlamenter sistem” kabul edilmiştir.
Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin statüsü nedir?
Kırım Özer Cumhuriyeti, kendi parlamentosu ve hükümeti olan, Ukrayna’ya bağlı bir özerk cumhuriyettir. Kırım Özerk Cumhuriyeti’ndeki yerel yöneticiler (valiler gibi) Ukrayna Devlet Başkanı tarafından atanır ve görevden alınır. Belediye başkanları ise halk tarafından seçilir. Kırım Başbakanı, Kırım Parlamentosu tarafından, Ukrayna Devlet Başkanı’nın onayı ile seçilir. Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin 1998 yılında kabul edilen kendi anayasası vardır. Bugün Kırım parlamentosunda çoğunluğu Rusya yanloısı Bölgeler Partisi (yüzde 32,55) oluşturuyor.
KAYNAK: PERSPEKTİF DERGİSİ
