Ukrayna bilişim sektörünün, ekonomin içindeki payı her geçen yıl artıyor.
Resim rakamlara göre 180 bin, bazı kaynaklara göre ise 200 binden fazla yazılımcı ve farklı alanlarda bilişim uzmanının istihdam edildiği IT sektörü, son yıllarda 5 milyar dolar ulaşan ihracat hacmi ile ekonominin bel kemiği sektörlerden biri haline geldi.
Şahıs şirketlerine yüzde 5 vergi
Devletin, sektörü teşvik etmek için, IT alanında faaliyet gösteren şahıs şirketlerinden (belirli bir üst sınırı geçmemek şartı ile) sadece yüzde 5 gelir vergisi alması, sektörü hem ülke içindeki girişimciler hem de yabancı yatırımcılar için daha cazip hale getiriyor.
Muhasebe ve vergi süreçleri nasıl yürütülüyor?
Bu yazımda, Doğu Avrupa’nın yazılım üssü olmayı hedefleyen Ukrayna’daki IT şirketlerinin muhasebe ve vergi çözümlerini araştırdım.
Ekonomik Analitik Enstitüsü – WeDoITBM tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Ukraynalı şirketlerin üst düzey yöneticilerinin çok büyük bir kısmı (%80’den fazla), mevcut vergi sistemini, küçük ve orta ölçekli IT şirketleri için, Avrupa’daki diğer vergi bölgelerine kıyasla daha uygun buluyor.
Yazılımcıları işe alma sürecinin oldukça hızlı olabilmesi, bir çok işletmeyi, yazılımcılarla şahıs şirketleri üzerinde çalışmaya yönlendiriyor. Vergi ve personel muhasebesinin daha az karmaşık olması da muhasebe hizmetlerinin maliyetini düşürüyor.
Burada bir noktaya dikkat etmek gerekiyor, yüzde 5 gelir vergisi uygulaması şahıs şirketlerini (yani bireysel girişimcileri) kapsıyor. Limited şirketler, yüzde 20 KDV ve yüzde 18 gelir vergisinden muaf değiller.
IT şirketleri çalışanları ile olan iş ilişkilerini şu şekilde yürütüyor:
Şirketlerin yaklaşık %65’i, programcılarla, onlara at şahıs şirketleri üzerinden sözleşmeler imzalıyor ( bir anlamda bu şekilde işe alıyor). Yani yasal olarak istihdam etmiyor. İş ilişkisi örneğin, bir limited şirketle bir şahıs şirketi arasında imzalanan anlaşma ile yürütülüyor.
İkinci sırada – bazı kilit çalışanların personel olarak istihdam edilmesi (aylık ücret ve yüzde 40’a varan vergi giderleri ile birlikte) yer alıyor. Bu tür işletmeler kilit personel dışındaki yazılımcılar ile şahıs şirketleri üzerinden iş sözleşmeleri imzalıyor. (% 25);
Üçüncü sırada- outstaffing yöntemi yer alıyor. (bu yöntemle, işletmeler, alanında uzman outstaffing şirketinden personel alıyorlar). % 5;
Geri kalan, IT personelinin tamamını istihdam ediyor.
Muhasebe süreçleri şöyle yönetiliyor.
Ukraynalı IT şirketlerinin büyük çoğu ‘part time’ bir muhasebeci tercih ediyor veya işletmesi için bir muhasebe departmanını oluşturur. Bu şekilde, hem şahıs şirketi olarak çalışılan yazılımcıların vergi süreçleri, hem de işletmenin diğer vergi süreçleri yönetiliyor.
İşletmelerin %40’ı, muhasebe hizmetlerini tamamen dışarıdan alıyor. Bu bazen bir serbest muhasebeci oluyor, bazı durumlarda daha kurumsal yapılardan düzenli muhasebe servisi alınıyor.
Muhasebe hizmetleri konusunda, dış kaynak kullanımını seçen işletmeler, bu kararlarını öncelikle maliyet tasarrufu ile açıklıyorlar.
İşletmelerde bu şekilde, muhasebe çalışanının resmi istihdam süreçlerini yönetme ihtiyacı kalmazken, maaş ve vergiler giderlerinden görece tasarruf ediliyor. Ayrıca çalışma yeri sorunu, muhasebe yazılımı sağlanması gerekliliği konusu gibi ortadan ortadan kalkıyor, yıllık izinler, hastalık vb. durumlarda oluşabilecek kayıplar ise büyük ölçüde azaltılıyor.
Püf noktalar:
IT sektöründe, özellikle limited şirketler ile şahıs şirketleri arasında imzalanan iş sözleşmeleri ve bunların uygulanma süreçlerine çok dikkat etmek gerekiyor.
Bu tür sözleşmeler, iki tüzel kişi arasında ilişkiyi yönetmeyi kapsamalı. Yani bir personel sözleşmesi (istihdam sözleşmesi) gibi olmamalı. Öyle ki, işi veren (örneğin limited şirket) ile şahıs şirketi arasındaki ilişki, eğer şirket/personel ilişkisi gibi görünürse, istihdam kurumunun ceza kesme riski ortaya çıkıyor.
Sebebi şu;
İşletmeler, personel istihdamından doğacak yüzde 40’a (gelir vergisi, emeklilik fonu vergisi, savaş vergisi) yakın vergi yükünü hafifletmek için, şahıs şirketleri ile iş sözleşmeleri imzalıyorlar.
Bu şekilde, işletmenin personelden kaynaklanan vergi gideri yüzde 40’lardan yüzde 5’e kadar düşüyor. Böylece hem rekabet gücü hem gelirleri artıyor.
Öte yandan bu durum devlet emeklilik fonu için vergi kaybı anlamına geliyor. Ukrayna bu konuya, görece olarak tolerans gösteriyor. (IT sektörünün gelişimine destek olmak için). Ama bu her zaman böyle olmayabiliyor.
Bazı kontrollerde, örneğin ofiste oturan ama şahıs şirketi olarak iş sözleşmesi imzalanmış bir yazılımcı, şirketin personeli olarak kabul edilebiliyor. Bu durumda devlet organları, çalışma yasasının ihlal edildiği gerekçesi ile ceza uygulayabiliyorlar.
F.Serkan Bağ
UkrTurk.net kaynak gösterilmeden kullanılamaz
