Ukrayna’da her sene toplanan 200 bin ton plastik atık sokağa atılıyor.
Bu atıklardan sadece %7’si geri dönüşüme uğruyor. Hali hazırda ülkede sadece 30 tesis plastik atıkları işleyebiliyor. Buradan bakınca açık büyük…
Geri dönüşüm , enerji üretimi, çevre temizliği, istihdam…
Son yıllarda bazı batılı şirketler Ukrayna’da çöp artıma işine girmeye başladılar. Enerji üretiminden, geri dönüşüme kadar farklı alanlarda karlı olarak görülebilecek bu iş konulu sermaye sahiplerinin iştahını çoktandır kabartıyor. Ancak olay tesisi kurmakla bitmiyor.
Kaliteli atık bulmak kolay değil
Bugün ülkedeki çöp arıtma tesisleri kapasitelerinin ortalama %15 – 20’sini kullanıyorlar. Bunun temel nedeni kaliteli atık bulmanın zorluğu. Ukrayna halkı çöpleri sınıflandırarak atmaya henüz alışmış değil. Alışkanlığın evin içinde başlaması gerekiyor.
Hal böyle olunca işlemek için atık toplamak hem zahmetli ve hem de maliyetleri ciddi şekilde etkileyen bir kalem halini alabiliyor.
Katı atık kutuları / konteynerleri sadece büyük şehirlerde, o da bazı mahallelerde bulununca, arıtmak için kaliteli atık bulmak sorun haline geliyor. Çöplüklerde biriken 200 bin ton plastiğin sadece %7’Sinin işlenmesi, buna karşılık plastik arıtabilen tesislerin %20 kapasitelerle çalışması bunun göstergelerinden biri.
Cezalar yetersiz, halk bilinçli değil
Ukrayna’da çöplerin hatırı sayılır kısmı ormanlık alanlar, park ve bahçelerden toplanıyor. Kanada’da 2 bin Dolar’a ulaşan cezalara karşılık Ukrayna’da ormanlık alan çöp atmak 170 ile 510 Hrv. arası para cezası ile cezalandırılıyor. Öte yandan bazı mahallelerde aksayan çöp toplama işlemi yüzünden özellikle Pazartesi sabahları, evlerin önlerindeki çöp konteynerları taşıyor ve çöpler etrafa saçılıyor.
Öte yandan devlet yetkileri halkı bilinçlendirmek ve çöpleri ayrıştırarak atmalarını sağlamak için kampanyalar düzenliyor ve maddi kaynak ayırıyor.
Plastik atıklar büyük sorun
Ukrayna genelinde toplanan 200 bin ton plastik atığın (pet şişeler, plastik torbalar vb.) sadece %7’si arıtma tesislerinde geri dönüşüme tabi tutuluyor. Bu oran Almanya’da %70, İsveç’te ise %90 seviyesinde.
Öte yandan Ukrayna genelinde plastik atıklar için yerleştirilen çöp konteynerlerinin sayısı toplam konteynerlerin sadece %10’una denk geliyor.
Almanya’da 60 milyon çop konteyneri , yaklaşık 500 çöp arıtma fabrikası bulunurken, Ukrayna’da sadece 30 bin çöp konteyneri ve plastik işleyebilen 30 çöp arıtma tesisi var.
Kişi başına 15 – 20 Dolar alışveriş poşetine gidiyor
Ukrayna’daki alışveriş merkezlerinde plastik poşetler para ile satılıyor. Düzenli olarak alışveriş yapan bir Ukraynalı plastik poşetlere yılda ortalama 15 – 20 Dolar arasında para veriyor. Plastik poşetlerin para ile satılması israfı büyük ölçüde önlese de hemen her müşteri aldıklarını koymak için en az bir paket satın alıyor.
Plastik atıklar Ukraynalıların sokağa attıkları çöpler arasında beşinci sırada bulunuyor. Plastiğin günlük hayattaki kullanımı arttıkça, plastik çöplerin miktarı da artıyor.
Ukrayna devletin sektöre girmek isteyenlere destek sağladığı biliniyor. Ancak kaliteli çöp bulmak için harcanacak emek ve maddi kaynak çöp arıtma tesislerinin karlılık oranlarını şu anda olumsuz etkiliyor.
Halkın bilinçlenmesinin de etkisi ile çöp arıtma ve geri dönüşüm işi zamanla çok daha karlı bir iş kolu haline gelecektir.
F.Serkan BAĞ
